Yeni Başlayanlar » Acemi » Linux KOMUTLARI

Yeni Başlayanlar » Acemi » Linux KOMUTLARI


KOMUTLAR
Linux
temel olarak kullanıcıyla X Pencere Sistemi adı verilen (startx
buyruğuyla başlatıldığını daha önce görmüştük.) bir pencere ortamı
olmaksızın, komut satırından iletişim sağlayan bir sistemdir.

root@aku: ~# _
tipik
bir komut yorumlayıcı komut (prompt). Komutların biçim ya da yapısı
kullanıcının isteğine göre oluşturulabilir. Bizim özel örneğimizde "@"
iminden önceki etiket (root ) şu anda geçerli olan kullanıcıyı, aku ise
sistemin konak adını belirtiyor. ~ karakteri, yöneticinin hesabı
halinde /root olacak olan kullanıcıların anayerleşim (home) dizinini
gösteriyor ve son olarak da "#" komutu bu özel hesabın süper
kullanıcıya ait olduğunu belli ediyor. Kullanıcı şimdi hareketeden
imleçten sonra herhangi bir komutu girebilir.

ls: dizin içeriğini listeler
Örneğin: root@aku:~$ ls
BasiliX/ dead.letter mail/
root@yonca:~# ls -l deneme
Bu
örnekte kullanıcının nasıl bir komut (ls), bir komut seçeneği (-l) ve
bir parametreden (deneme) oluşan bir deyim oluşturduğunu görebiliriz.
Kullanıcı enter tuşuna bastığında, Linux deneme dosyasını
listeleyecektir (dosyanın büyüklüğü, oluşturulduğu tarih, ve birkaç
başka özelliğini görüntüleyecektir.) Bir kabuk deyiminin genel yapısı,
bir karakter boşluktan sonra komut adını izleyen seçeneklerden oluşur.

ls -l -a deneme
Seçenekler aşağıdaki gibi birlikte de kullanılabirler:

ls -la deneme
Son olarak, komut dosya olarak birden fazla dosyaadı belirtilebilir, bunlar da birbirinden boşluk karakteriyle ayrılmalıdır.

ls deneme word yedek
Bu,
deneme, word ve yedek dosyalarını ayrıntı vermeden listeler. Dosyaların
daha ayrıntılı bir tanımlamasını almak isteyen daha önceki gibi -l
seçeneğini kullanabilir.

ls -l deneme word yedek

Linux,
sistemin nasıl kullanılacağı hakkında çok geniş ağiletişimli (online)
bilgiye sahiptir. Bir komutun adını biliyor ve nasıl kullanıldığını
öğrenmek istiyorsanız :
man [komut]
Bu, komutunun elyordam
sayfasını oluşturacaktır. Hemen hemen tüm sistem komutları için
elyordam sayfaları sistemde var durumdadır. man komutunun kendisinin
seçenekleri hakkında daha çok bilgi almak isterseniz, yalnızca man man
yazmanız yeterli. Bir UNIX buyruğunun seçeneklerini akılda tutmak asla
gerekmez. Çünkü ağiletişimli elyordam sayfaları her zaman belleğimizi
tazelemek için hızlı ve kolay bir yol sağlar. Öte yandan öğrenmek
istediğiniz şeyin konusunu ya da bir açkı sözcüğünü biliyorsanız şunu
deneyin:

apropos [subject]
Bu, konuyla ilişkili tüm komutların bir listesini verecektir. root@yonca:~$ apropos zip
atalkd ( - AppleTalk RTMP, NBP, ZIP, and AEP manager
bzip2,
bunzip2 (1) - a block-sorting file compressor, v1.0 bzcat -
decompresses files to stdout bzip2recover - recovers data from damaged
bzip2 files
explodepkg ( - Extract the contents of a tar+GNUzip package (such as a Slackware software package) in the current directory.
funzip (1) - filter for extracting from a ZIP archive in a pipe
gzip, gunzip, zcat (1) - compress or expand files
jaztool, ziptool (1) - Tool for Iomega JAZ and ZIP drives
mzip (1) - change protection mode and eject disk on Zip/Jaz drive '" t TQ $1 ..
unzip (1) - list, test and extract compressed files in a ZIP archive
unzipsfx (1) - self-extracting stub for prepending to ZIP archives
zforce (1) - force a '.gz' extension on all gzip files
zip, zipcloak, zipnote, zipsplit (1) - package and compress (archive) files
zipgrep (1) - search files in a ZIP archive for lines matching a pattern
zipinfo (1) - list detailed information about a ZIP archive

ls --help:
Bazı komutlar --help parametresiyle birlikte verildiğinde mümkün olan tüm seçeneklerin kısa bir tanımını verirler.
Bir
komutun çıktısı bir ekrandan fazlasını dolduruyorsa kaygılanmak için
bir neden yoktur, çıktıyı okumak için klavye üzerindeki PageUp ve
PageDown tuşlarını kullanmak yeterlidir. Çoğu Linux sürümü çeşitli
programlar ve yararları hakkında birçok kaynakbilgi (document) içerir.
Bu kaynakbilgiler /usr/doc dizinindedir. Örneğin tetex ile ilgili bilgi
için yalnızca bu dizine girip more tetex yazmanız yeterlidir. /usr/doc
dizinindeki dosyaların çoğu ASCII dosyalarıdır. Daha da çoğu var. info
sayfaları komutların tanımlarını ve uygulamalarını içerir. emacs
editöründen [Control+h][Control+i] tuşlarıyla kolayca erişilebilen info
sayfalarında da açıklamalar bulabiliriz.

$ ls -l
drwxr-xr-x 3 fenix fenix 1024 Jun 15 1997 Calendar
drwx------ 5 fenix fenix 1024 Nov 6 19:35 Desktop
drwx------ 2 fenix fenix 1024 May 16 1997 Mail
drwxrwxr-x 2 fenix fenix 1024 Mar 10 00:28 X11
lrwxrwxrwx 1 root root 11 Mar 13 20:53 ada -> private/ada
drwxrwxr-x 2 fenix fenix 1024 Mar 10 00:28 bin

cp: Dosya kopyalama
Bu komut dosyayı başka bir dizinde bulmak veya yeni başka bir ad vermek için dosya kopyalamaya izin verir.
root@aku:/home/web# cp index.html /home/www/
Eğer,
yedek varolan bir dizin değilse, komut, dosyayı başka bir ad altında
kopyasının yaratılmasının istendiği yorumunu yapacaktır. Buradaki yedek
dizini home altındaki son klasörünün içine kopyalanacaktır.

mv: Dosya taşıma
mv
"MoVe" demektir ve taşı anlamına gelir. Bu komut ile dosyaları yeniden
adlandırabilir veya diğer bir dizine taşıyabilirsiniz.
root@aku:/home/web# mv index.html /home/www/
Eğer
yedek varolan bir dizin olmasaydı, dosyayı yeniden adlandırmak
istediğiniz yorumu yapılacaktı. Yedek dizini home altına taşınacaktır.

cd: dizinin içine girmek
Argümansız
cd buyruçu ilk dizine geçişi sağlar. Eğer yetkin kullanıcı (superuser)
iseniz bu komut size /root/ dizinini verecektir; eğer hasan iseniz
/home/hasan'a gideceksiniz. Burada görebildiğiniz şey dizinlerin sağ
tarafa eğimli çubuklara sahip olduğu gerçeğidir Son olarak, /home ~
karakteri ile yer değiştirebilir. Bu nedenle, cd ~yedek bizi
/home/yedek 'ğe götürür. root@sezer:/home/webadmin# cd linuxweb
root@sezer:/home/webadmin/linuxweb#

mkdir: dizin oluşturmak
root@sezer:/home/webadmin# mkdir linuxweb
root@sezer:/home/webadmin/linuxweb#
mkdir [dizinadı] biçiminde çok basit bir yapıdır ve bu ad altında bir dizin yaratır.

rmdir: boş bir dizini silmek
root@sezer:/home/webadmin# rmdir linuxweb

İçinde
dosyalar bulunmayan bir dizini yok etmek istiyorsanız, rmdir [dosyaadı]
komutuyla yapılır. Eğer dosyalara sahip dizinleri yok etmek
istiyorsanız (ya da diğer dizinler) rm komutuna bakın.

rm: dosyayı silmek
rm [dosyaadı] ile her tür dosya silinir.
Diğer ek komutları: -i Dosyayı silmeden önce doğrulama gerektirir.
-r Bir dizini ve onun tüm içeriğini siler.
-rf Bir dizini ve onun içeriğini herhangi bir doğrulama gerektirmeksizin siler.

ln: diğer dosyalara link vermek
Linux
dosyaların ayrı adlara sahip olduğunu veya onlara ayrı dizinlerden
erişebileceğimizi varsayar. Bu, bağlantılar ile yapılır. İki türü
vardır: " katı: bağlantıda dosya içeriğinin tamamını kopyalar, kaynak
dosya veya tersine bağlantı değiştiğinde karşılığı da değişir. "
simgesel: Kopyalamaz, kaynak dosyaymış gibi çalışır. Bu yolda dosya
içeriğinin kopyası yoktur, böylece tekerde boş yer kalır. Bugünlerde
neredeyse yalnızca bu tür bağlantılar kurulmaktadır. Bu yolla dizinler
sadece simgesel bağlantılara izin verir. Katı bağlantılar ln ile
yapılır. Ve simgesel bağlantılar ln -s [kaynakdosyalar] [erekdosya] ile
yapılır.

cat:dosyanın içini gösterir
cat [dosyaadı]

more:
sayfalamalı dosya içeriği gösterimi, eğer göreceğimiz dosya çok uzunsa
(ekranda görmek istediğimiz birçok satırı varsa), en üstteki ilk
satırları yitireceğiz. Çözüm ise ekran buffer kullanmaktır. Bu buffer
altında, Mays+Repag ile yer değişimi sağlanabilir. Fakat bu buffer
sınırlı büyüklüktedir ve çoğu kez :albino:cı olmaz. more buyruğu
dosyaları sayfalayarak görmemizi sağlar.
more [dosya-adı]
Bu etkileşimli bir programdır. Daha ilginç olan "keys" (etkileşimli komutlar) aşağıdadır: Açkı Fonksiyon (Key Function)
spacebar Bir sayfa ileri
b bir sayfa geriye al
return bir satır ilerle
/[string] katar'ın dosya içindeki bir sonraki yerini bul
?[string] katar'ın dosya içindeki son görüldüğü yeri bul
q bırak çık

chmod:dosya izin haklarının değiştirilmesi
Düzenli
kullanıcılar (root her şeyi yapabilir) yalnızca sahip oldukları
dosyaların erişim izinlerini değiştirebilirler. Bu, boşlukla ayrılmış 2
parametre türünün birleşimidir.
chmod [kim][+/-] [yenihaklar] [dosya]
kim'de aşağıdakilere gönderim yapabiliriz: Kim Betimlemesi u dosyaya sahip olan kullanıcı
g dosyaya sahip olan grup
o geriye kalan kullanıcılar
a herhangi bir kullanıcı (sahip, grup, diğerleri)
+ ile izin hakları ekler - ile izin haklarını çıkartırız.
Yeni
izinlerde hangi izinlerin eklendiğini veya kaldırıldığını gösteriyoruz.
Bunlar ls ı ile uzun listenin ilk alanındaki harfler ile
betimlenirler (Bunun anlamı, rku, w:yaz, x:çalıştır veya konuk ol,
setUID şeklindedir).

chmod u+rw my
Bununla sahip (bu genellikle sizsiniz), my dosyası üzerinde okuma ve yazma iznine sahip olur.

chmod a-x directory
Ve bununla tüm kullanıcıların (siz ve sahip dahil) directory dizinine konuk olma izinlerini kaldırıyoruz.
chmod
diğer ve daha gelişmiş niteliklere sahiptir, bunları burada
görmeyeceğiz, fakat man chmod komutunu kullanarak elyordam sayfaları
kullanabilirsiniz:.

man chmod
* : Herhangi bir katara (0 veya daha çok sayıda) gönderme yapar

rm *:Bütün dosyaları sil.